अनन्त यात्राया व्यवस्थापन

#त्रिरत्न मानन्धर “सद्धम्म कोविद”

जीवन प्रवाह छगू जीवनय् जक सीमित मखु

जीवन यात्रा अनन्त खः । जीवन प्रवाह थ्व छगू जीवनय् जक सीमित मखु धयागु बुद्धया वाक्य खः । मनुष्य जीवन ताःकालंनिसें प्रवाहित अनन्त जीवनया मात्र छगू अंश जक खः । जीवन थ्वहे ७०, ८० वा १०० वर्ष जक खः उकिं लिपा जीवनया छुं नं कथंया अस्तित्व मदइगु खःसा दुःखपूर्णगु संसारपाखें अथें हे मुक्त जुइगु जुल ।

तर अथे मजुइगु जुयाच्वन । कर्म संस्कारया कु क्वबियाच्वंपिं सत्व प्राणीपिनिगु गति उमिसं याइगु कुशल अकुशल कर्मपाखें निर्धारण जुइगु खँ बुद्धं धयाबिज्यात। चित्तयात सम्पूर्ण विकारं मुक्त यानाः निर्वाण प्राप्त यायेफःसा जक जीवन न्ह्याः वनीगु क्रम रोके जुइगु जुयाच्वन ।

निर्वाण प्राप्त मजूतले जीवन प्रवाह निरन्तर जुयाच्वनीगु, बारम्बार जन्म काये मालीगु, थम्हं याःगु कुशल अकुशल कर्मया लिच्वः कथं विभिन्न भवय् जन्म जूवने मालीगु प्रत्येक प्राणीया बाध्यता जुयाच्वन । थ्वहे भवसंसारया रित खः । बुद्ध शिक्षाया मूलविषय जुयाच्वंगु चतुआर्य सत्यय् ‘जातिपिदुक्खा’ अर्थात जन्म जुइगु हे दुःख खः धकाः कनाबिज्यात व प्रतित्यसमुत्पादय् उपादान वा आसक्तिया हेतुं दइगु भवया कारणं जन्म जूवनीगु खँ कनाबिज्याःगु दु ।

यात्राय् वनेबलय् लँ खर्चया व्यवस्था यायेमाः थें अनन्त यात्राया लागि आवश्यक लँ खर्चया व्यवस्थापन यायेत प्रत्येक मनूत सजक जुयाच्वनेमाः । जीवन यात्रायात सहज यायेत हे खः भगवान बुद्धया उपदेश धइगु ।

मनुष्य भव बाहेक मेमेगु भव बारे सचेत जुइगु
मनुष्य छगू भव खःसा थ्व बाहेक मेगु आपालं भव दु । मनुष्य लोक सहित, प्यंगू अपायलोक, खुगू देवलोक अले नीगू ब्रम्हलोक यानाः जम्मा स्वीछगू भुवनया खँ बौद्ध साहित्यय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु । नर्क, प्रेत, तिर्यक व असुर गुकियात प्यंगू अपाय लोक धाइगु खः उगु लोक मनुष्यलोक सिबें थाकुक जीवन व्यतित याये मालीगु लोक खः ।

विभिन्न अकुशल कर्मया कारणं थुपिं अपाय भूमिइ जन्म जूवनीगु जुयाच्वन । मनुष्यलोक, व सिबे च्वय्या देवलोक उकिया सिबें अझ च्वय् ब्रम्हलोकय् जन्म जूवनीगु कारण कुशल कर्मं यानाः हे जक सम्भव जुइगु जुयाच्वन । उकिं अनन्त यात्राय् न्ह्यानाच्वंगु थ्व जीवनयात उचित व्यवस्थापन यायेगु धयागु थुगु यात्रा सुथां लाकेगु खः ।

बुद्धया प्रत्येक उपदेश अनन्त जीवनयात व्यवस्थापन यायेगुपाखे हे निर्देशित जुयाच्वंगु खंकेफु । कुशल अकुशल कर्मप्रति सजग जुयाः हे अनन्त यात्राया व्यवस्थापन याये फइगु जुयाच्वन । दान, शील व भावनाया गुलि गुलि विकास यात थुपिं लोकय् क्रमशः जन्म काः वनीगु जुयाच्वन ।

थुकथं बुद्धया शिक्षाय् विश्वास याइपिंसं जीवन प्रवाहया निरन्तरता अले कर्म व कर्मफलय् सचेत जुया वर्तमान जीवन जक मखु भावी जीवनया नं व्यवस्थापन यायेमाःगु जिम्मेवार महसुस यानाच्वनी । वर्तमान जीवन महत्व खः थें भावी जीवन सुथां लाकेगु नं महत्व जू । वर्तमान जीवन सुथां लाकेगु लागि भावी जीवनय् बांमलाःगु लिच्वः लाके मजिउगुपाखे सतर्क जुइ हे माः।

मचाः मगालय् जक भःभः मिनाच्वनेगु जीवन मखु
जीवनय् विभिन्न कष्ट व पीडा दयाच्वनी । विभिन्न संग्रहित संस्कार कर्मपाखें वयाच्वनीगु थुगु कष्ट व पीडाय् जक अलमल जुयाः निरासा जुइगु सट्टा थुकंया अवस्था मवयेकेगु लागि गुकथं अग्रसर जुइगु धकाः वाःचायेकेगु आवश्यक जू ।

वर्तमानया मचाःमगालय् जक सन्तापित जुइगु सट्टा भावी जीवन गुकथं सुथां लाकेगु खँयात ल्वःमंके मजिउगु व वर्तमानया कष्ट व पीडा, मचाःमगाःगु अवस्थाया कारणं थःगु हे कुतःया अभाव खः धकाः सीकाः थुकथंया अवस्था मवयेकेगु लागिं कुशल कर्मया सम्बद्र्धन यानां तुं च्वनेगु बुद्धिमानी जुइगु बुद्धं कनाबिज्याःगु दु ।

सामान्यत मनूत जीवनभर थःत चाःगु मचाःगु खँय् जोडघटाउ यायां बिते यानाच्वनी । चिकिचाहाकःगु थुगु जीवनया समीकरण मिले यायेत न्ह्याग्गु नं यायेत तयार जुयाच्वनी । जिउगु मजिउगु ज्या यानाः थुकिया लिच्वः भावी जीवनय् बांमलाक वइ धयागु खँय् वाःचायेका च्वनी मखु । वाचायेका च्वंसा उलि महत्व बियाच्वनी मखु ।

दुर्लभ मानव जीवनया महत्वयात थुइके मफयाः अले थुगु जीवनय् सम्पादन यायेफुगु मौकायात मसीकुसे जुयाच्वनी । थ्वहे मनू जीवनया विडम्बना खः । अमृत प्राप्त यानाः जीवनयात रत्न समान यायेफुगु थुगु जीवनया गरिमायात मसीकुसे भावी जीवनय् विष सम्बद्र्धन जुइगु ज्यायात कस्ति भाःपाः यानाच्वनी । अनन्त जीवनयात व्यवस्थापन यायेगु मसियाः जीवनयात खाःबाकू सरह यानाच्वनी ।

मनुष्य जीवन छगू महत्वपूर्ण पडाव खः
अनन्तकालंनिसें जन्ममरणया चक्रय् तक्यना– च्वंपिं प्राणीपिनिगु लागिं मृत्यु छगू पडाव वा स्टेशन जक खः । जिवितेन्द्रीय उच्छेद जुया वनीगु उगु इलय् उम्ह प्राणीं जीवनभर याःगु कुशल अकुशल कर्मपाखें सृजित च्युतिचित्तया स्वभाव अनुरुपया भूमिइ चुम्बकीय शक्तिं सालायंके थें जन्म जूवनीगु खँ भगवान बुद्धं कनाबिज्याःगु खः ।

थ्व खँयात मनन यासें मनूत थःगु भावी जीवनया लागि थुगु जन्मय् मिहेनत यायेमाःगु मौका त्वःफिके मजिउगु खँ मार्मिक रुपं बौद्ध साहित्यय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु । फयांफत्तले आर्यमार्ग लाभ यानाः जीवन सुनिश्चित यायेमाःगु, मफुसा न्युनतम रुपय् नं जीवनयात सही मार्गय् तयाः अपायगतिपाखें तापायेगु कर्मया अभ्यास यायेमाःगु आवश्यक दु ।

बुद्धया शिक्षा वर्तमान व भावी जीवन सुथां लाकेगु लागिं हे खः । जीवन गुकथं म्वानाच्वना, गज्याःगु कार्यकलाप यानाच्वना धकाः न्ह्याबलें सतर्क जुयाच्वनेमा । निन्हु प्यन्हुया थ्व जीवनयात बांलाकेगु नामय् अनन्त जीवन बांमलाइगु ज्याखँ ला यानामच्वना धकाः प्रत्यवेक्षण यानावं च्वनेमा ।

छाय्धाःसां अपायगतिइ छक्वः लाः वनीगु अवस्थाय् अनं च्वय् थहां वनीगु सम्भावना तसकं म्हो जुइगु दृष्टान्त बौद्ध साहित्यय् उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।

वर्तमान बांलाकाः भावी जीवन सुथां लाकेगु
अनन्त जीवनयात व्यवस्थापन यायेगु धयागु वर्तमानयात महत्वहीन यायेगु मखु । थुकथं वर्तमान कर्म सुथां लाकेगु हे भावी जीवन बांलाकेगुु खः । यात्राय् वनेबलय् लँ खर्चया व्यवस्था यायेमाः थें अनन्त यात्राया लागि आवश्यक लँ खर्चया व्यवस्थापन यायेत प्रत्येक मनूत सजक जुयाच्वनेमाः । जीवन यात्रायात सहज यायेत हे खः भगवान बुद्धया उपदेश धइगु ।

जीवनयात सुरक्षित यायेगु लागि बियाबिज्याःगु उपदेशयात बांलाक पालन यायेमाःगु आवश्यक जू । मभिं मयायेगु, भिं यायेगु, थःगु चित्तयात संयम यायेगु हे भगवान बुद्धं बियाबिज्याःगु जीवनयात्राया मूल मन्त्र खः । उगु मन्त्रयात न्ह्याबलें हृदयंगम याना कार्यान्वयन यायेफत धाःसा वर्तमान व भावी जीवन सुथां लाइगु निश्चित खः ।

दान, शील व भावनाया अभ्यास यायेगु, कायकर्म बचिकर्म व मनोकर्म यात सुधारयायेगु, अले शील समाधि व प्रज्ञाया अभ्यास यायेगु हे वर्तमान जीवन सुरक्षित यायेगु खः, अनन्त यात्राया लागिं लँ खर्चया व्यवस्था यायेगु खःसा, अले जन्मजन्मान्तरया दुःखपाखें तापानाः निर्वाण सुनिश्चित यायेगु खः ।