ने. सं. ११४३ ञलाथ्व चतुर्दशी -

स्वर्गलोकय् नं याउँक म्वाये दइ मखु

त्रिरत्न मानन्धर “सद्धम्म कोविद”

मरण ध्रुबसत्य खः । जन्म जुइवं छन्हु मसिसें मगाः । थ्व खायूगु सत्ययात स्वीकार याये हे माः । जन्म जुइसाथं मरण नापनापं वयाच्वनी । जीवनप्राप्त यानाच्वंपिनिगु लागिं छता हे जक खँ निश्चित जुयाच्वनी, व खः मृत्यु । मरणशील प्राणीपिंसं बाध्यतावस स्वीकार यायेमाःगु थुगु मरणं लिपा खःथाय् बांलाःथाय् जन्म जुइ दयेमा धकाः कामना यानाच्वनी ।

समाजया पुरोहित व धर्मगुरुपिंसं मनू जीवन स्वयां बांलाःगु भिंगु व न्ह्यइपुुगु थाय् धयागु स्वर्ग खः धकाः विवरण बियाच्वनी व अन जन्म काः वनेत प्रेरणा बियाच्वनी । उकिं मरणशील प्राणीपिं स्वर्ग वा सुगतिया कामना यायेगु स्वाभाविक जुयाच्वनी । बर्तमान जीवन दुःखपूर्वक हनाच्वंपिंत ला स्वर्ग वा सुगतिया आकर्षण झन अप्वः जुयाच्वनी ।

सुगति थ्यनेवं छुं नं प्रतिकुल परिस्थिति मदयाः सकतां दुःखं मुक्त जुयाः निश्चिन्त जीवन हने फइगु कल्पना यानाच्वनी । उकिं अल्पजीवन जक हनेत ह्वःताः चूलाःपिं थुगु लोकया मनूतय्सं दीर्घ जीवन न्ह्यइपुक हनेत स्वर्गया जीवनयात महत्व बियाच्वनी । थुकथं मनूत सिनाः स्वर्गय् वनेगु लक्ष्य कयाच्वनी ।

लोक व्यवहारय् न्ह्याथे मभिंम्ह मनू नं सित धाःसां स्वर्गय् वन वा स्वर्गीय जुल धयाच्वनी । नर्कय् वन वा नर्कीय जुल धयाच्वनी मखु । छुं छुं धार्मिक समुदायतय्गु मू उद्देश्य हे स्वर्ग प्राप्ति व उकिया लागिं भाव भक्ति यायेगु जुयाच्वनी । प्रतिकुल जीवन म्वाये मालाच्वंपिं मनूत थुकी अप्वः आकर्षित जुयाच्वनीगु ला स्वाभाविक जुल ।

बुद्धया शिक्षाय् नं स्वर्ग व नर्कया विवरण मदुगु मखु । तर बुद्धया शिक्षाया मू लक्ष्य स्वर्गप्राप्ति मखुसें निर्वाण प्राप्त यायेगु खः । सम्पूर्ण दुःख व पीडा मदुगु अवस्था धयागु तृष्णाविहिन अवस्था प्राप्त यायेगु खः । निर्वाण प्राप्त जूसा तिनि थुज्वःगु अवस्था प्राप्त जुइगु खः । बुद्धया धापू कथं सामान्य कुशलकर्मद्वारा प्राप्त जुइगु स्वर्ग छुं समयया लागिं जक खः ।

स्वर्ग मनू जीवन स्वयां दुःख म्हो जुइगु जक खः पूर्ण मुक्ति जुइगु थाय् मखु । थम्हं याःगु पुण्यया परिमाण अनुसारया मात्राय् जक सुख भोग याये दइ व पुण्यया प्रभाव मदयेवं अनं च्यूत जुइमाली ।

न्ह्याबलेंया लागि मखुगु व कुशलकर्मया प्रभाव फुइव थाःगाः मदुगु भव संसारय् हाकनं जन्म जूवनीगु व दुःखमय जीवनया चक्रय् स्वतुमतु स्वयाच्वनेमालीगु जुयाच्वन । कुशल कर्म यानाः स्वर्ग वनीगु व अकुशल कर्मद्वारा नर्क वनीगु बारे वैज्ञानिक विश्लेषण बुद्ध शिक्षाय् विद्यमान जुयाच्वंगु दु ।

नर्क, प्रेत, तिर्यक, असुर धकाः प्यंगू अपायलोक दु गन सत्वप्राणिपिं दुःख जक सामना यानाच्वनेमालीगु थाय् खः । थुपिं प्यंगू लोक मनुष्यलोक सिबे हीनगु वा क्वय्यागु लोक खः । अनंलि मनुष्यलोक गन सुख व दुःखया संगम जुयाच्वनी । अथेहे स्वर्ग व सुगति लोक धकाः खुगू लोकया वर्णन दु गन दुःख धयागु सामान्यत दइ मखु ।

भौतिक सुखं पूर्णता जुयाच्वनीगु थुगु खुगू लोकय् सत्वप्राणीपिनिगु जीवन सुख सुविधापूर्वक मोजमज्जाय् सीमित जुयाच्वनी । थुकियात देवलोक धकाः नं धाइ । देवलोक स्वयां नं च्वय् रुपावचर ब्रम्हलोक व अरुपावचर ब्रम्हलोक याना जम्मा ब्रम्हलोकया वर्णन दु । थुगु लोक धयागु समाधिबलया आधारय् जन्म जूवनीगु खः ।

रुपावचर धयागु रुप ध्यानया अभ्यस्तपिं जन्म जुइगु लोक खःसा अरुपावचर ब्रम्हलोक धयागु अरुपध्यानया अभ्यस्तपिं जन्म जूवनीगु लोक खः । अन जन्म जूपिं प्राणीपिं ध्यानयापाखें प्राप्त जूगु सुखःयात भोगे यानाः ताःकाल तक जीवन व्यतित यानाच्वनीगु जुयाच्वन । थुकथं प्यंगू अपाय लोक, मनुष्यलोक , खुगू सुगति स्वर्ग व नीगु ब्रम्हलोक यानाः स्वीछगू भुवनया बारेया वर्णन बुद्धशिक्षाय् विद्यमान जुयाच्वंगु दु ।

विभिन्न प्रकारया अकुशल व कुशल कर्मया कारणं मनूत विभिन्न लोकय् जन्म जूवनीगु खः । थम्हं याःगु अकुशल कर्मया संग्रह दत्तले प्यंगू अपाय् गतिइ जन्म जुइगु व कुशल कर्मया संग्रह दत्तले जक देवलोकया व ब्रम्हलोकया जन्म दयाच्वनीगु व कर्म संस्कार फुइवं अनं च्यूत जुयाः अन मुंकूगु भिं मभिं कर्मानुसार हानं मेथाय् जन्म जूवनी कारणं प्यंगू अपाय जन्मंनिसें च्वय्यागु ब्रम्हलोक तकं अस्थिरगु संसार कथं कयातःगु खः ।

थुकथं स्वर्गलोक वा व सिबें च्वय्यागु ब्रम्हलोक तक नं निश्चिन्त जुयाः म्वायेगु थाय् मखु । थुपिं ३१ गू लोक मध्ये दकसिबे महत्वं जाःगु लोकया रुपय् मनुष्यलोकयात हे कयातःगु दु । स्वर्ग व ब्रम्हलोक यात मखु । मनुष्य लोक गुकथं सर्वश्रेष्ठ जुल ले धयागु सम्बन्धय् भगवान बुद्धया धापू खः थुगु जीवन गुलि कुशल सम्पादन व अभ्यास याये फइगु खः, उलि मेगु जीवने याये फइ मखु ।

मनू सिबें न्ह्याइपुुगु, यइपुगु जीवन खः देवलोक व ब्रम्हलोक तर मनूया जीवनय् वइगु विभिन्न विषमता अवलोकन यानाः प्राप्त याये फइगु सर्वोच्च ज्ञान देवलोक व ब्रम्हलोकय् प्राप्त यायेगु अवसर मदइगु जुयाच्वन । भगवान बुद्धं बोधिसत्वया रुपय् विभिन्न समयलय् देव (वृक्ष देवता) धकाः जन्म जूगु यक्व दु अन्तिम जन्मय् वसपोल त्रायस्त्रिंस देवलोकय् श्वेतकेतु बोधिसत्व धकाः जन्म जूगु खः ।

तर अन बोधिज्ञान प्राप्त यायेगु लकस मदइगु जूगुलिं हे मनू धायेकाः हे जन्म जू बिज्यात व सम्यक सम्बोधि प्राप्त यानाबिज्यात ।
मनुष्य जीवनया सर्वश्रेष्ठताया बारे बुद्धं ति सुं नं मेपिं आध्यात्मिक गुरुपिंसं कनावंगु मदु । मनू जीवन दोषयुक्तगु जीवन खः धकाः स्वर्गय् जन्म जुइगु हे लक्ष्य कयाच्वनीगु आपालं सम्प्रदायत दु ।

स्वर्गय् वने फःसा अन दुःख धयागु मदइगु जीवन सदां न्ह्याइपुक व्यतीत याये फइगु धकाः स्वर्ग प्राप्ति हे मनू जीवनया आज्जु कथं कयाच्वनीगु खः । अनुकुलता सिबें प्रतिकूलता आपाः दइगु जूगुलिं मनू जीवन सिबें स्वर्गया प्राप्तिया कामना यानाः सुख सीगु अभिलाषा तयाच्वनीगु खः।

तर बुद्धं स्वर्गया जीवन छुं भति ताःहाकःसां कुशलकर्म सम्पादन यायेगु म्हो अवसर दइगु जीवन कथं कया बिज्याःगु खः । थुकथं बुद्धया उपदेश अनुसार स्वर्गया जीवन नं पूर्णरुपं सन्तोषपूर्वक म्वायेगु थाय् मखु । मनूया जीवनया सिबें छु भति सुख अन अवश्य दइ तर विभिन्न मनोविकार दयां तुं च्वनीगुलिं भौतिक सुखया अभाव मजूसां अनया जीवन नं निश्चिन्त जुयाः म्वाये मफइगु जुयाच्वन ।

मनू जीवन स्वयां दुःख म्हो जुइगु जक खः पूर्ण मुक्ति जुइगु थाय् मखु । थम्हं याःगु पुण्यया परिमाण अनुसारया मात्राय् जक सुख भोग याये दइगु व पुण्यया प्रभाव मदयेवं अनं च्यूत जुइमालीगु व थाःगाः मदुगु संसारय् हानं चाःहिलाः जन्म जरा व्याधी व मरणया दुःखय् चाःचाः हिलेमालीगु बाध्यता वया हे च्वनीगु जुयाच्वन ।

थुकथं स्वर्गलोक नं निश्चिन्त जुयाः म्वायेगु थाय् मखुगु व विवेकशील प्राणीया रुपय् जन्मजुयाच्वंपिं मनूत पाखें उगु अस्थायी सुखःयात मू लक्ष्य भाःमपिसे जन्म जरा व्याधि मरणं मुक्तगु अमृत समानगु निर्वाण प्राप्तिया लागिं प्रयत्नशील जुयाः तदनुसारया अभ्यास यायेगु थें महत्वपूर्ण ज्या मेगु जुइ मखु ।