ने. सं. ११४४ चौलागा पारू -

सिरियाया गृहयुद्ध अझ भयानक जुइफु

चमेली क्रान्तिया नामं सन् २०११ सालपाखे जूगु जनआन्दोलनं उत्तरी अफ्रिकाया यक्व देय् प्रभावित जुल । इजिप्ट व ट्युनिसियाया शासकतय्त आन्दोलन मार्फत सत्तां चीकेत सफल जुल । मेमेगु देशय् धाःसा जनआन्दोलनपाखें सत्तां चीकेत थाकुल । अथे धयागु लिबिया, सिरिया, अल्जेरिया, यमन, मोरक्को व इरानय् तानाशाह शासन विरुद्ध आन्दोलन याःसां असफल जुल ।

वास्तवय् अप्वः अफ्रिकी देशय् अमेरिका व पश्चिमी राष्ट्रया भक्त जुयाः तानाशाह जुयाच्वंगु खः । तानाशाह शासकतय्सं जनतायात दुःख, कष्ट जक बीगु यानाच्वंगुलिं जनता वाक्क दिक्क जुयाच्वंगु खः । तर अचानक ट्युनिसियाय् जूगु छगू घटनां यानाः जनता सतकय् वयेत बाध्य जुल । तर जनताया लागि दुर्भाग्य धायेमाः, छाय्धाःसा जनआन्दोलन मार्फत सत्ता देशभक्त, विवेकी नेतातय्त सत्ताय् छ्वयेत असफल जुल ।

अझ ला अमेरिका व पश्चिमी राष्ट्रया भक्ति याइपिं शासकत हे सत्ताय् च्वनाच्वंगु खनाः जनता निराश जुइत बाध्य जुल । दसुया लागि इजिप्ट व ट्युनिसियाय् अमेरिकी भक्तत हे सत्ताय् च्वनाच्वंगु दु । अझ धायेमाल धाःसा अमेरिकां हानं थः भक्त शासकतय्त सत्ताय् छ्वयेगु लागि तःधंगु भूमिका म्हिताच्वंगु दु । लिबियाया शासक कर्णेल गद्दाफियात पतन यायेगु लागि विपक्षी नेता व कार्यकर्तातय्त हतियार व डलरया वर्षा यानाः गद्दाफिया पतन यानाबिल ।

सिरियाया शासक बसर अल असदयात नं पतनया लागि सन् २०१२ पाखे अमेरिकाया राष्ट्रपति ओबामां सीआइए (अमेरिकी जासुसी संस्था)यात अप्रेशनया लागि स्वीकृति बिल । लिबियाय् थें सिरियाय् नं अमेरिकी भक्त शासक सत्ताय् छ्वयेगु लागि विद्रोही समूहतय्त अमेरिकां माक्व हतियार व डलरया वर्षा यानाच्वंगु दु । थ्व हे कारणं सिरियाय् विद्रोही सेना व सरकारी सेनाया दथुइ तच्वःगु संघर्ष जुयाच्वंगु दु ।

जनतां शान्त व आनन्दपूर्वक जीवन हनाच्वंगु अति सुन्दर सिरियाय् जब अमेरिकां कुदृष्टि तल, देश व जनता बर्बाद जुयावन । अझ नं गुलि गृहयुद्ध चर्के जुयाच्वनीगु खः धाये मफुनि ।

मेगु भासं धायेगु खःसा गृहयुद्धया कारणं यानाः सिरियाय् यक्व धनजनया नाश जुइधुंकल, अझ गृह युद्धया अन्त जुइगु छुं हे लक्षण खने मदुनि । सिरियाया जनतां थःगु ज्यान बचे यायेगु लागि धमाधम विदेशय् पलायत जुया वनाच्वंगु दु । यदि गृहयुद्ध अन्त मजुल धाःसा छुं दँ लिपा जनता फुक्क धइथें विस्थापित जुइ, खाली देशय् विद्रोही सेना व सरकारी सेना जक ल्यनाच्वनी धयागु अनुमान याना हयेधुंकूगु दु ।

जनतां शान्त व आनन्दपूर्वक जीवन हनाच्वंगु अति सुन्दर सिरियाय् जब अमेरिकां कुदृष्टि तल, देश व जनता बर्बाद जुयावन । अझ नं गुलि गृहयुद्ध चर्के जुयाच्वनीगु खः धाये मफुनि । सिरियाया राजनीतिक घटनाक्रम उल्लेख याये न्ह्यः छुं भचा सिरियाया इतिहास बारे उल्लेख याये । सिरियाया जःलाखःला देय् उत्तरय् टर्की, दक्षिणय् जोर्डन व प्यालेस्टाइन खःसा पूर्वय् इराक लानाच्वंगु दु ।

पश्चिमय् जक भूमध्य सागर लानाच्वंगु दु । सिरिया न्हापांनिसें मुस्मां, इशाइ, कूर्द व यहुदीत नापनापं अल्पसंख्यक जातित बसोबास याना वयाच्वंगु देश खः । जब अट्टोमन राज्य कमजोर जुया वन, सिरियाय् च्वनाच्वंगु थःगु सेनायात थःगु देशय् लित यंकल । हानं सिरियायात फ्रान्सं अधिनय् तयाः थःगु इशाराय् प्याखं हुइकाच्वन । लिपा हानं शक्तिशाली बेलायतं थःगु साम्राज्य बढे यायेगु झ्वलय् सिरियाया राजनीतिइ हस्तक्षेप याना हल, फ्रान्स व बेलायत दथुइ मतभेद जुल ।

व इलय् फ्रान्स बाध्य जुयाः सिरियाया भूमिं थःगु सेना लित यंकेत बाध्य जुल । सन् १९४५ पाखे सिरिया पूर्ण रुपं स्वतन्त्र जुल । सिरिया स्वतन्त्र जूसां प्रजातन्त्रया अनुभूति धाःसा जनतां यायेखंगु मदु । अथे धयागु गबलें सेना न्ह्यःने बढे जुया च्वनसा गबलें कट्टरपन्थी मुस्मां शक्ति न्ह्यःने न्ह्याः वयाच्वन । यदि सिरियायात रुसं साथ बिया मच्वंगु जूसा अमेरिकां गथे लिबियाय् कर्णेल गद्दाफिया अन्त यात, अथेहे सिरियाया राष्ट्रपति असादयात नं अन्त यानाः थः कतांमरि शासकयात सत्ताय् बिराजमान याकेधुंकूगु जुइ ।

अमेरिकाया नीति हे थःगु इशाराय् प्याखं हुलीपिं शासकयात सत्ता लःल्हानाः उगु देशय् न्ह्याबलें अराजकता न्यंकाच्वनेगु खः । अमेरिकां थथे याइगु कारण निगू दु । छखे उगु देशया प्राकृतिक श्रोत, सम्पत्ति लुटे यायेगु खःसा मेगु थःगु देशया हतियार मीगु खः । अमेरिकाया थज्याःगु कुनीति खनाः विश्वया जनतां जक मखु स्वयम् थःगु हे देय्या जनतां तक नं असन्तोष अथवा विरोध यायेगु सुरु याना हयाच्वंगु दु ।

अमेरिकाया पूँजीपतितय्सं बाहेक सारा जनतां धायेगु यानाच्वंगु दु कि सार्वभौम स्वतन्त्र राष्ट्र अफगानिस्तान, इराक, लिवियायात आक्रमण यानाः खालि तःधंपिं पुँजीपतितय्त जक फाइदा जुयाच्वंगु दु, जनतायात न्ह्याबलें तनाव जुयाच्वंगु दु । शान्तपूर्वक जीवन बिते यानाच्वंपिं युरोप व अमेरिकाया जनताया निद हराम जुयाच्वंगु दु ।

छाय्धाःसां लिविया, सिरिया, सुडान, ट्युनिसिया, अफगानिस्तान, सोमालियाया जनता अमेरिका व युरोपय् शरणार्थीया रुपय् दुहां वयाच्वंगु दु । कट्टर मुस्मांतय्गु रणनीतियात नं परिवर्तन याना हयाच्वंगु दु । अथे धयागु युरोप व अमेरिकाया समाजयात हायल कायल यायेगु लागिं आतंक मचे याका च्वनेगु नीति खः । न्हापा आनन्दं च्वनाच्वंपिं युरोप व अमेरिकाया जनता थौंकन्हय् उकुसमुकुस जुयाच्वंगु दु । कारण अमेरिकाया आतंककारी नीति खः ।

थौंकन्हय् अमेरिका व इजरायलं राष्ट्र संघया कानुनयात उल्लंघन यानाः सिरियाय् आक्रमण यानाच्वंगु दु । सिरियाया गृहयुद्धय् प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष रुपं अमेरिका, इजरायल, रुस, इरान व टर्कि दुथ्यानाच्वंगु दु । शक्तिशाली राष्ट्रतय्सं प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपं युद्धय् ब्वति कयाच्वंगुलिं यानाः सिरियाया गृहयुद्ध गुगु मोडय् थ्यनी धयागु धाये फयाच्वंगु मदुनि ।

अमेरिकां थःगु इशाराय् प्याखं हुलीम्हेसित सत्ताय् हयेगु निंतिं, इजरायलं थःगु देय् सुरक्षित यायेगु निंतिं, रुसं सिरियायात प्रभावय् लाकाः इरान सिरिया जुयाः भूमध्यसागर तक ग्याँस व चिकंया पाइप लाइन स्वानाः व्यापार यायेगु निंतिं, इरान शिया मुस्मांतय् बाहुल्य दुगु सरकार गठन यानाः धार्मिक राज्य स्थापना यायेगु निंतिं व टर्किं कुर्द लडाकुतय् शक्ति म्हो यायेगु निंतिं सिरियाय् ल्वानाच्वंगु दु ।