पंचदान व वज्रयान महाविहार

नेपालमण्डलय् नेपाःया बुद्ध धर्मय् तःगू कथंया बौद्ध संस्कृति व धर्माभ्यासत न्ह्यानाच्वंगु दु । नेपाः गाःया बौद्धतय्सं तःताजि प्रकारया पूजा, नखःचखः, दान प्रदान यायेगु, व्रत च्वनेगु, धलं दनेगु आदि न्ह्याका वयाच्वंगु दु । थज्याःगु नखःचखः, पर्वत हनाच्वंगुलिं नेपाःया देय्या नां व नेवाः संस्कृति संसारन्यंकं न्यना वनाच्वंगु दु ।

नेपाःतय्सं लय्लय्पतिकं धइथें नखःचखः, जात्रा, व्रत च्वनेगु, दान प्रदान यायेगु आदि ज्या परापूर्वकालंनिसें न्ह्यानाच्वंगु यात हे नाला कया वयाच्वंगु दु । थथे नाला कया वयाच्वंगु छगू नखः वा पर्वया रुपय् वयाच्वंगु ‘पंचदान’ नं खः ।नेपाःया बौद्धतय् दान बीगु व दान कायेगु परम्पराकथं न्ह्यानाच्वंगु खंकेफु ।

इलय्व्यलय् मदुम्हेसिया नामं सुखापति भुवनय् वासया कामना यासें निसलाः दान, ऐच्छिक वा सामुहिक रुपं गुलुपाः दान, जन्मन्हिबलय् धौबजि दान आदि याना वयाच्वंगु दु । अथे हे महाविहारय् च्वंपिं शाक्यभिक्षु व वज्राचार्यपिंत थःथाय् ब्वनाः पंचदान बीगु नं चलन दु । वसपोलपिंत बोधिसत्व भाःपाः थथे पंचदान यायेगु याना वयाच्वंगु खनेदु ।

थथे पंचदान यायेबलय् वा बीबलय् न्याताजिया वस्तुत तया बीगु प्रचलन दु । पंचदान बीबलय् जाकि, वा, तछ्व, चि, चिकं, वासः ध्यबा इत्यादि तयाः दान बीगु खनेदु ।थथे दान बीबलय् दान बीम्हेसियां स्वचित्त स्वमनं बीगु यायेमाः धकाः बौद्ध दर्शनय् न्ह्यथनातःगु दु । थम्हं दान यानागुया छुं नं कथंया फलया आशा मयासे यायेमाः ।

गथेकि सां मलमूत्र त्याग याःथें यायेमाः धकाः ‘गुरुमण्डल पूजा विधि’ नांया सफुतिइ न्ह्यथनातःगु दु । पंचदान बीबलय् दिपंकर तथागत बुद्धया प्रतिमा न्ह्यःने तयाः दान बीगु चलन दु । येँय् गुंलागा त्रयोदशि (भदौ कृष्णपक्ष त्रयोदशि) कुन्हु पंचदानयात कलियुगया उदय जूगु दिंकथं कायेगु यानाच्वंगु खनेदु ।

थ्व दिं कन्हु येँ, नापं किपू, ख्वप, सक्व व थिमिइ नं पंचदान पर्व तःजिक हनेगु याना वयाच्वंगु दु । नेपाःया बौद्धतय्सं पंचादन परम्परा गबलय्निसें न्यायेकेगु वा हनेगु यानाच्वन धकाः स्वयेबलय् दिपंकर तथागत बुद्धया पालंनिसें हना वयाच्वंगु धइगु न्यने दु । दिपंकर बुद्धं थः भिक्षुगणपिंसहित दीपावति नगरय् भिक्षाटन याःबिज्याःबलय् अति गरिबम्ह मिसा लक्ष्मी थकुंपाखें व सर्वानन्द जुजुपाखें दान कया बिज्याःगु दिंया लुमन्तिया रुपय् कयाच्वंगु खनेदु ।

दँय्दसं गुंलागा त्रयोदशिकुन्हु पंचदान बीगु परम्परा आतक नं निरन्तर रुपं न्ह्याना वयाच्वंगु झीसं खंकेफु । परम्परा निरन्तर रुपं न्ह्याना वयाच्वंसां थ्व पर्व उलि सुथांलाक्क धाःसा न्ह्यानाच्वंगु खनेमदु । छाय्धाःसां पंचदान काः वइपिं गुरुजुपिं म्हो जुजुं वनाच्वंगु खनेदु । न्हू पुस्ताया गुरुजुपिनिगु सहभागिता नं उलि यक्व खनेमदु ।

थथे पंचदान काः वइपिं म्हो जुइबलय् पंचादन बीपिं नं बुलुहुं म्हो जुजुं वनीगु खनेदु । थ्व छगू झीगु संस्कृतिइ खने दयाच्वंगु छगू वितृष्णा व विकृत खः । थज्याःगु स्थिति वयेके मबीत, थःगु परम्परा ल्यंका तयेत, पंचदानया महत्वयात ल्यंका तयेया निंतिं श्रद्धेय प्रा. डा. नरेशमान वज्राचार्यया नेतृत्वय् २०६४ सालय् पलिस्था जूगु नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघ, येँ जिल्ला शाखापाखें मंकाः पंचदान कायेगु परम्परा न्ह्याका वयाच्वंगु जुल ।

थुकथं वसपोलया नेतृत्वय् न्ह्याःगु मंकाः पंचदान ज्याझ्वलं मुंगु ध्यबा लुम्बिनीइ नेपाल वज्रयान महाविहार निर्माणया ज्या न्ह्यानाच्वंगु जुल । थ्व पंचदानया मू उद्देश्य धइगु हे थ्व पर्वयात नःखःया रुपय् झःझः धायेकेगु, फक्व यक्व गुरुजुपिंत सहभागि याकेगु, दान प्रदान याइपिं नं अप्वयेकाः इमित थुखेपाखे नुगः क्वसायेकेगु व थुकिं मुंगु ध्यबा लुम्बिनीइ निर्माण जुयाच्वंगु नेपाल वज्रयान महाविहारया ज्या पूवंकेगु खः ।

लुम्बिनी गुरुयोजनाकथं थीथी देशं थःथःगु बौद्ध संस्कृति व परम्पराकथं विहार निर्माण यायेगु ज्या जुल । थेरवाद व महायानया विहारत निर्माण जुइधुंकल । तर वज्रयान महाविहार निर्माण मजुयाच्वंगु व थुकिया अभावयात वाःचायेकाः विहार निर्माण यायेत वि.सं. २०६४ सालनिसें दँय्दसं मंकाः पंचदान ज्याझ्वः न्ह्याका वयाच्वंगु जुल ।

अबलय् यक्व बहाः बहीया वज्राचार्य, शाक्यभिक्षु लगायत संघया सहभागिता दुगु खः । वि.सं. २०६४ सालनिसें मंकाः पंचदान ज्याझ्वलय् प्राध्यापक, डाक्टर, इन्जिनियर, उद्योगपति व प्रतिष्ठित गुरुजुपिनिगु सहभागिता दुगु जुल । लिसें शिक्षित ल्याय्म्हपिं वज्राचार्य व शाक्यपिंसं नं ब्वति काःगु खःसा आतक नं थुकथं हे पंचदान ज्याझ्वः न्ह्यानाच्वंगु दु ।

अथे हे येँया बहाःबही, चुक–ननि, लँपुइ आपालं श्रद्धावातपिं दातापिं दान बीत व झीगु संस्कृति म्वाकातयेत तिबः बिया वयाच्वंगु नं झीसं खंके फइ । मंकाः पंचादनया मू उद्देश्यकथं लुम्बिनीइ नेपाःया थःगु हे पहःया महाविहार निर्माण यायेगु ज्या आतकया दुने ८० प्रतिशतं मल्याक पूवनेधुंकूगु दु ।

वज्रयान महाविहार दुने क्वाःपाःद्यःया पलिस्था, महाविहारय् चिकं अपां सिइगु, मूलुखा जवंखवं निम्ह सिंह पलिस्था यायेगु, तग्वःगु चीभाःद्यः पलिस्था यायेगु धर्मधातु मण्डल पलिस्था यायेगु थेंज्याःगु ज्या जुइधुंकूगु दु । अथे हे विहारय् च्वनेत, नयेत दिगी छेँया नं व्यवस्था यायेगु ग्वसाः जुयाच्वंगु दु ।

थज्याःगु ज्याया निंतिं वि.सं. २०६४ सालंनिसें प्राप्त जूगु (पंचदानपाखें वःगु ) व दातातय्सं नुगः क्वसायेकाः दान याना बिज्याःगु व दान बियादीपिनिगु तःधंगु योगदानया फल खः । थुगुसी नं थ्व हे वइगु गुंलागा त्रयोदशि (भदौ २२ गते) शनिवाःकुन्हु मंकाः पंचदान उत्सव लानाच्वंगु दु । अले थुगुसी नं तःजिक पंचदान पर्व न्यायेकेत समिति गठन यानाः सकसितं आह्वान यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

न्ह्याबलें थें थुगुसीया पंचादानय् नं सकल श्रद्धेय वज्राचार्य गुरुजु, गुरुमांपिं नापं शाक्यभिक्षुपिं सहभागि जुयादी धइगु तःधंगु भलसा कयाच्वंगु दु । अथे हे सकल जनपिंसं नं थःगु स्वेच्छापूर्वक दान प्रदान यानाः मंकाः पंचदान ज्याझ्वः झःझः धायेत तःजिक सफल यायेत ग्वाहालि यानादी धइगु नं भलसा कयाच्वंगु दु । नापं लुम्बिनीइ निर्माण जुयाच्वंगु नेपाल वज्रयान महाविहार फक्व याकनं पूवंके फयेमा धकाः आशिका यानाच्वना ।
(च्वमि नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघ, येँ कचाया दांभरिं खः ।)