ने. सं. ११४४ कौलाथ्व पारू - नःलास्वनेगु

अश्लीलता व विकृति दुहां वःगु सायाः

सापारुबलय् स्वनिगःया स्वंगू सहर येँ, यल व ख्वपय् थःथःगु हे कथंया सायाः पिथनेगु चलन दु । उकीमध्ये नं सांस्कृतिक सौन्दर्यताया ल्याखं ख्वपय् पिहां वइगु सायाः दकलय् अप्वः मनोरञ्जनपूर्ण जू । थनया सायाः सांस्कृतिक रुपं सभ्य, भव्य व उत्साहपूर्ण जुयाः संयमित जुइगुलिं यक्वसिनं मनोरञ्जन कायेगु याः ।

तर थ्व हे ख्वपय् पिहां वइगु सायाःलय् नं लिपांगु इलय् विकृति दुहां वयेगु शुरु जूगु दु । सापारुया झ्वलय् ‘घिनितां घिनितां घिन्तांघिसि त्वाक’ धकाः सांस्कृतिक व सांगीतिक वातावरणय् पिहां वइगु ख्वपया लोकंह्वाःगु प्यानय् नं लिपांगु इलय् वयाः चरम रुपं विकृति दुहां वःगु दु ।

प्राचीन प्याखंया रुपय् कयातःगु आकर्षक थ्व प्याखंयात ल्याय्म्हतय्सं अश्लील खँग्वःया रुपय् हिलाः म्येँ हाला हयेगु याना हयेवं संस्कृतिइ विकृति दुहां वःगु धासें स्थानीय वासिन्दा व संस्कृतिकःमितय्सं चिउताः प्वंकेगु यानाहःगु दु ।

थ्व झ्वलय् वंगु सोमवाःकुन्हु ख्वपय् परम्परागत रुपय् सापारुया इलय् युगौंयुगनिसें न्यायेका वयाच्वंगु व चले जुया वयाच्वंगु म्येँ ‘घिनितां घिनितां घिन्ताघिसि त्वाक’ म्येँयात स्यंकाः अश्लील खँग्वःतकं दुथ्याकाः ल्याय्म्हल्यासेतय्सं कथि प्याखं हुलाः वःगु खनेवं संस्कृतिकःमिपिंसं चिउताः प्वंकेगु यानाहःगु खः ।

परम्परागत संस्कृतियात ल्यंकेगु जिम्मेवारी कयातःपिं थौंया न्हू पुस्तां हे थुकथं परम्परागत शैलीया म्येँ स्यंकाः उकी अश्लील खँग्वःतकं दुथ्ग्याका हयेवं परम्परागत संस्कृतिइ ल्याय्म्ह पुस्तां प्रहार यायेगु यानाहःगु संस्कृतिविद ओम धौभडेलं कनादिल ।

संस्कृतिविद् धौभडेलं ख्वपया मचांनिसें ज्याजिथितक व मिसामिजंतय्सं तकं उतिकं उत्साहजनक रुपं प्याखं हुला वइगु लोकंह्वाःगु म्येँयात स्यंकाः अश्लील खँग्वः दुथ्याकाः म्येँ हाला हयेगु यायेवं थुकिं परम्परा लोप जुया वनीगु व लिपांगु पुस्तां संस्कृतियात गलत अर्थय् थुइका काइगु जूगुलिं ल्याय्म्ह पुस्तां थज्याःगु विकृतियात चिइकेत कुतः यायेमाःगु धयादी ।

जात्राय् संस्कृतिया नामय् विकृति दुहां वःगु पुलांगु पुस्ताया धापू दु । ख्वपया स्थानीयवासी ८७ दँ दुम्ह आशाला चिकंबन्जारं जात्राय् घिन्तांघिसि म्येँयात स्यंकाः अपशब्द व अश्लील खँग्वःतकं दुथ्याकाहःगुलिं थःत दुःख ताःगु धयादी । ‘संस्कृति ल्याय्म्ह पुस्ताया कारणं स्यना वनाच्वंगु दु, ल्याय्म्ह पुस्तां थुकियात ल्यंकगु मस्वल धाःसा झीगु संस्कृतिया अवस्ता छु जुइ धइगु न्ह्यसः तसें वय्कलं थःगु चिउताः प्वंकादिल ।

जात्राय् वइपिं मिसातय्सं पुना वइगु तसकं चिहाकःगु व आधुनिक वसतं नं जात्राया महत्व कुहां वयाच्वंगु संस्कृतिकःमितय् धापू दु । संस्कृतिया नामय् विकृति दुहां वयेवं जात्राया वास्तविक रुपयात ल्यंकेमाःगु अतिकं आवश्यक जुइधुंकूगु इमिगु धापू दु । सापारुया झ्वलय् प्याखं हुलाच्वंपिं गुलिखे ल्याय्म्हतय्सं ल्हातय् ल्हातय् अय्लाया सिसितकं ज्वनाः वयाच्वंगु व छम्हं मेम्हेसित अय्लाः त्वंकाः अय्लाखं कायेकाः प्याखं हुहुं वयाच्वंगु नं खनेदत ।

ल्हातय् अय्लाःया सिसि ज्वनाः घिन्तांघिसि म्येँलिसें प्याखंलिसें हुलाः थप विकृति दुत हयेगु ज्या यानाच्वंगु धासें पर्यटन विकास समितिया अध्यक्ष दिवानचन्द्र धौभडेलं नं चिउताः प्वंकादिल । बासुरि, घिन्तांघिसि प्याखं, पँथय् कापतं चिनाः दयेकातःगु ताय्मचा, चाः व सिजःया सा क्यनाः बजाः चाःहिलाः क्वचायेकेगु परम्परा दयाच्वंगु खः ।

सापारुया इलय् ब्याण्ड बाजा तकं थायेगु यानाः हयाः विकृति दुत हयेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थनया सापारुया जात्राय् ब्याण्ड बाजा थायेगु चलन मदु, तर वंगु छुं दँ थुखे थज्याःगु बाजनं तःधंगु हे थाय् कया हयेवं संस्कृति लोप जुइगु अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु इमिगु धापू दु । छुं दँ थुखे घिन्तांघिसि प्याखनय् विदेशी पर्यटकतय् नं ख्वातुगु उपस्थिति दया वयाच्वंगु दु ।

पर्यटन प्रवद्र्धन यायेत स्थानीय युवा क्लबं संचालन याःगु प्याखनय् थीथी देय्या पर्यटकतय्सं थःथःगु ल्हाय् कथि ज्वनाः घिन्तांघिसि प्याखं हुलेगु याना वयाच्वंगु खः । थुकिं जात्राय् छगूकथंया न्ह्यइपुगु वातावरण हयेगुया नापनापं पर्यटन विकास व पर्यटकयात संस्कृतिया बारे जानकारी बीत तिबः जूवनाच्वंगु पर्यटन विकास समिति ख्वपया अध्यक्ष धौभडेलं धयादिल ।

छुं दँ न्ह्यवतक मिसातय्सं प्याखं हुले मजिउ धइगु परम्परा व मान्यता दया वयाच्वंगु खःसां आः वयाः धाःसा व्यापक रुपय् मिसातय्सं नं घिन्तांघिसि प्याखं हुलेगु याना हःगु दु । थुगु दँय् चिचिधिकःपिं मस्तय्गु नं उल्लेख्य रुपं सहभागिता दुगु खनेदत । जात्राया आकर्षणया रुपय् दयाच्वंगु घिन्ताघिसि प्याखलिसें हनुमान प्याखं व माकः प्याखंतक त्वाःत्वालय् क्यनेगु याःगु दु ।

थ्व बाहेकं लाखे प्याखं, भैरव प्याखं लगायत थीथी द्यःया प्याखं नं क्यनेगु ज्या जूगु दु । आर्थिक अवस्था कमजोर जूपिंसं नं कुमार व कुमारि दयेकाः चाःहिकेगु व सा जक जूसां चाःहिकेगु परम्परा दु । थीथी छेँखां पिहां वःगु जात्रा ख्वप लाय्कू लागा, बालाखु गणेद्य, चोछेँ, भोलाछेँ, महालक्ष्मी, नागपुखू, क्वाथन्डौं, नवदुर्गा, सूर्यमधि, दत्तात्रय, सुकूध्वाखा, ग्वःमधि, तःमधि, वंशगोपाल, इताछेँ, खौमा लागा चाःहिकेगु याइ ।

जात्रा क्वचायेकेगु झ्वलय् सनिलय् तःमधिं सनिलय् सुं दयेकातःगु ताय्मचा व उकिया नापनापं भैलःद्यःया प्याखं पिथंगु खः । तःमधि त्वालय् च्वंगु भैलःद्यःया देगलय् पिथंगु ताय्मचा व वयां लिपा उगु हे त्वाःन्यंकंया थासं पिथंगु ताय्मचा व दकलय् लिपा नकिंजु अजिमाया ताय्मचा पिथनाः वंशगोपाल जुयाः थीथी लागा चाःहिलाः लाय्कू लागाया चुकयात स्वक्वःतक परिक्रमा यानाः जात्रा क्वचायेकूगु खः ।

थ्वयां लिपा सुं दयेकातःगु भैलः व अजिमाया ताय्मचा पिथनेधुंकाः मेपिं सुनानं ताय्मचा पिथने मजिउगु परम्परा दु । जात्राय् थीथीकथंया कार्टुन व व्यंग्य च्वयातःगु किपातकं ज्वनाः प्रदर्शन याःगु खः । थन च्याचा गुन्हुतक न्यायेकीगु सापारुया जात्रा कृष्ण जन्माष्टमि कुन्हु तलेजुया जात्रालिसें क्वचाइ ।