नेपालमण्डल विश्वविद्यालयया अवधारणा पूवनी ला ?

थ्व च्वसुया छ्यं ब्वनेसातं हे मनूतय् मनय् माय्बिलिचां त्यप घय्पुइगु म्हगस लुमंकल धकाः कुंखिने फु । तर झीसं थःगु आज्जु चीधंगु ज्वनाः न्ह्याः वन धाःसा चीधंगु जक पूवनी । उकिं भराय्धंगु आज्जु ज्वनेमाः धइगु थ्व च्वसुया तातुना खः । देशय् खने दयाच्वंगु राजनैतिक हिउपाः खनीबलय् न्ह्यागु हे जूसां नेवाःतय्त भिं जुइगु ख्यें मथ्वःगु खनेदु ।

अले न्हकुसँ तिंस्वाकीगु स्वाभाविक खः । थ्व दोष सुयागु ? झीगु लागि धकाः झीत शासन यानाच्वंपिनिगु । नितां लाकि छता जक काये थाकुगुु लिसः खः । नेवाः थकायेत थःथःगु पहलं यक्व ज्या यानाच्वंगु दु । तर मंकाः पलाः न्ह्याकेगु खःसा आज्जु हे पूवंके बी मखु । हाल सालय् नेपालभाषा केन्द्रीय विभागय् न्हूम्ह नायः नियुक्त जुइधुंकाः विभागया नां हिलेगु, अले अध्ययनया ख्यः चकंका यंकेगु तातुना खँ पितहःगु खः ।

अले देश विदेशयापिं विद्यार्थी दुकयाः ताःलाका यंकेगु बिचाः प्वंकूगु खः । अले थःथःगु बिचाः प्वंकाः वैचारिक टिका टिप्पणी जक याःगु मखु कि नायःयात नागःतुगः यानाः हिस्यायेगु ज्या नं जुल । थुकी ब्वति काःपिं खः— नारद, मदनसेन, राजन, बालगोपाल, सुवर्ण, तेजरत्न, काशीनाथ, विमला, सुमन श्रेष्ठ, त्रिरत्न मानन्धर, देवदास आदि ।

वय्कःपिं नांजाःपिंपाखें थःथःगु बिचाः प्वंकेगु जक मखु, ज्ञापन पौ हे लःल्हानाः विरोध प्वंकूगु खः । नां हिलेगु खँया लिउने सुलाच्वंगु खँ छु खः धकाः वाला स्वयेगु गन गन छक्वलं लाक्वपाक्व म्हुतु ल्हानाः च्वयेगु यानाहल । अशिष्ट भाषा नं छ्यलेगु जुयावन । विकास याये धकाः कुतः याःम्ह नायःयात पुलांगु ईख जक प्वंकूगु मखुला धइथे नं च्वनेयः ।

नां हिलेगु स्वयां नं लिपा थ्यंक नेपालभाषा अध्ययनपाखे खने दइगु वातावरण दयेकेत दुग्यंगु बिचाःया आशाकुति जुयाच्वना । नां हिलेवं नेपालभाषा ब्वंके खनी मखु धइगु सुनानं बिचाः ला याःगु खइ मखु । तर अध्ययनया ख्यः तचाः याना यंकाः लिपा भविष्यय् नेपालमण्डल विश्वविद्यालय थापना यायेगु पाखे थ्व छगू न्हापांगु पलाः जुल धायेमाः ।

महितातय्त लबः बीकथं थवंथवय् लाःलाःथे च्वयाः न्ह्यःने वने मफइगु ला स्वाभाविक हे खः । तर लिच्वः छु जुइ धकाः सुनानं लिफः मस्वः । वाक् स्वतन्त्रता पालना यानाः टिका टिप्पणी यायेगु मानव स्वभाव खःसां क्वथाय् च्वनाः लाक्वपाक्व म्हुतु ल्हाये कथं जृ्गु खनीबलय् झीत लना स्वइपिं त्याइ झीपिंं बुइ ।

आः नां हिलेगु स्वयां नं हलिं नेवाः ब्वनेकुथि (विश्वविद्यालय) थापना यानाः न्ह्याःवनेगु लँपु ज्वने माःगुयात सकसिनं वाःचायेके माःगु दु । अप्वः कुंखिनेगु जक मयाःसा झी सकसिगुं भिंं जुइ ।मन दुपिं न्ह्यःने वयाः थःगु बिचाः व औकातकथं न्ह्याः वने माःगुपाखे मन सालाच्वना । ग्वाहालिया अपेक्षा थन दु ।

हलिं नेवाः ब्वनेकुथिया पुसा थौं स्वयाः १० दँ न्ह्यः पीधुंकूगु खः । तर उकी मन जल बी मफुगुलिं उके चुलि तक नं जाःगु खने मदुनि । उकिं थ्व च्वसुयात थासय् थ्यंका बी धइगु आशाकुति जुयाः च्वयाच्वना ।नेपालभाषा पाचिनाच्वंपिं सकल दुजःपिंत जिगु दुनुगलंनिसेंया सलाम । अले थाय्थासय् नेपालभाषा ब्वनामिपिं पाः जुजुं वनाच्वंगु ल्हातय् ल्याःखाये मदया वने धुंकूगुयात गथे यानाः पनेगु सुनानं सुझाव बिउगु मखना ।

नां हिलेगु स्वयां नं लिपा थ्यंक नेपालभाषा अध्ययनपाखे खने दइगु वातावरण दयेकेत दुग्यंगु बिचाःया आशाकुति जुयाच्वना । नां हिलेवं नेपालभाषा ब्वंके खनी मखु धइगु सुनानं बिचाः ला याःगु खइ मखु । तर अध्ययनया ख्यः तचाः याना यंकाः लिपा भविष्यय् नेपालमण्डल विश्वविद्यालय थापना यायेगु पाखे थ्व छगू न्हापांगु पलाः जुल धायेमाः ।

छिकपिनिगु छु बिचाः दु, न्यने आपुलु जुयाच्वना ।नां हिलेगुली तक्यना च्वने स्वयाः नं अध्ययनया ख्यः तब्या यानाः विभाग ल्यंका तयेगुपाखे चिउताः कायेमाः थें जितः ताः । उकिं नां हिलेव अथे जुइ थथे जुइ धकाः हालाच्वने स्वयां नं झीगु आज्जुयात विभागय् जक लिकुंका मतसे स्वतन्त्र संस्थाय् हिलाः विश्वविद्यालय स्थापना यायेमाःगुपाखे सकसियां मिखा ब्वये हथाय् जुइधुंकल ।

नेपालमण्डल विश्वविद्यालय माल आः । किपृ्या बुँ कयाः नेवाःतय्त लबः शुन्य याना बिल । बरु खँय् भाय्यात सकसिगुं मंकाः भाय् धकाः व सकसिगुं सभ्यता धकाः नेवाः सभ्यतायात गौण यानाः नेवाः ल्याय्म्ह ल्यासेत नेवाः भाय् हे मसयाः कतः जूवने मालाच्वंगु अवस्था खने दयाच्वन । थथे खने दयाच्वंगु इलय् नां हिलाः ल्यंकातयेत स्वये ।

द हे मदुसा कुंखिनेथाय् हे दइ मखु । समाजं म्हुतु ल्हाइपिं मनूत तना वनी नं मखु । नियन्त्रण मदुगुलिं क्वथाय् च्वनाः थःत मनय् वःगु खँ च्वयाः जनमानसय् प्वंकेगु ई चूलाःगुलिं कन्ट्रोल मदयाः माःपिंसं बांलाक च्वल । मयःपिंसं बांमलाक च्वल । उकिं न्हून्हूगु पलाः ल्ह्वन कि न्ह्यचिले थाकु धाःगु खः कि धकाः मतिइ वनेयः ।

छक्वलं झ्वाट्ट नेपालभाषा युनिभर्सिटीया खँ न्ह्यःने वल कि सरकारया मनूत हर्ट आट्याक जुइफु, भति भति यानाः बुलुहुँ थहां वन कि आजु पूवनी । उमिं नेवाः स्टडी प्रोग्राम न्ह्यःने हयाः पूवंकेगु तातुना दु । थ्व कार्यक्रम बारे विस्तृत खँ मेगु च्वसुइ दुथ्याकेगु जुइ ।

दया शाक्य