विक्रम संवत् व झी नेवाः
वंगु ने.सं. ११३८ बछलाथ्व ७ (सप्तमी) कुन्हुया पत्रिकाय् भाजु अमृतानन्द वज्राचार्यया ‘विक्रम संवत् व झी नेवाः’ च्वसु पूवंक ब्वना । ‘नेपालभाषा टाइम्स’ य् च्वया तःगु हुनि विक्रम संवत् नाप जक आइतबाः च्वया तल नेपाल संवत्य् बाः च्वये म्वाःल ला थें ?
वय्कःया च्वसुया अन्तय् ख्याच्वः बी थें
‘थ्व सम्बन्धय् च्वसु च्वयादीबलय् नं अज्याःगु भ्रम ब्वलनीगु ज्या यानामदीत इनाप याना च्वना’ धकाः च्वयातःगु खं जि स्तब्ध जुल ।
नेपाल संवत् झी नेवाःतय्गु थःगु हे संवत् खः । थ्व संवत् जिगु संवत् खः, थ्व संवत् छिगु संवत् खः अले थ्व संवत् झीगु संवत् खः । थ्व खँयात जिं दुनुगलंनिसें आत्मसात् याना । राष्ट्रिय संवत् धकाः मान्यता बीधुंकूगु थ्व संवत्यात राष्ट्रिय मान्यता कथं छ्यले ज्या मयाः धइगु खँय् जि नं नुगलय् स्याः । तर खँ थन हे पूवनी मखु । छाय् कि झीत ईया पहिचान माः । ईया पहिचान कथं झीसं पात्रो स्वयेबलय् थ्व २०७५ सालयात नेपाल संवत् ११३८ – ११३९, शालिबाहनीय संवत् १९४०, इसबीय संवत् २०१८–२०१९, कलिगत संवत् ५११९ अले सृष्टीतो गताब्दा १९५, ५८, ८५११९ धकाः च्वयातःगु खनी । थुकिं यानाः झीसं ईयात पहिचान याये अःपुइ । अले न्ह्याग्गु विशेष ज्याय् नं ईया पहिचान आवश्यक जक मखु कि महत्वपूर्ण नं जुयाच्वनी ।
जिं विक्रम संवत्या विषयय् च्वये माःगु मुख्य कारण झीगु देशय् थःगु ईया पहिचान लोप जुइ त्यंगुलिं खः । झीसं थःगु जातिया खँ ल्हायेबलय् थःगु देय्यात नं लुमंकेमाः । देय् म्वाःसा जाति म्वाइ, जाति म्वाःसा देय् म्वाइ । थ्व खँ हँय् थकालि कि ख्येँ थकालि धइथें खः ।
झीसं खंक खंक झीगु पहिचानत विस्तार विस्तारं लोप जुजुं वनाच्वंगु दु । राष्ट्रिय पोशाक, राष्ट्रिय जन्तु आदियात हिबाय् चबाय् याःगु झीसं खनाच्वनागु दु ।
आ ईयात नं राज्यं हिबाय् चबाय् यात । २०७२ सालया संविधान दुने निगुलिं संवत् च्वया बिउगु जूसा छु स्यनी ? संविधान च्वल तर संवत् मच्वः । ईया पहिचान मदुगु संविधान झीगु संविधान जुल । इतिहासय् ईया महत्वपूर्ण स्थान दइ । लिपा लिपा जुइबलय् थुगु संविधान गबले च्वःगु धइगु छुं प्रमाण दइ मखु ।
जिं विक्रम संवत्या विषयय् च्वये माःगु मुख्य कारण झीगु देशय् थःगु ईया पहिचान लोप जुइ त्यंगुलिं खः । झीसं थःगु जातिया खँ ल्हायेबलय् थःगु देय्यात नं लुमंकेमाः । देय् म्वाःसा जाति म्वाइ, जाति म्वाःसा देय् म्वाइ । थ्व खँ हँय् थकालि कि ख्येँ थकालि धइथें खः ।
थन राष्ट्रिय संवत् धकाः मान्यता बीधुंकूगु नेपाल सवत्यात नं संविधानय् थाय् मबिउ, न्ह्याबलें बियाच्वंगु विक्रम संवत्यात नं थाय् मबिउ । ई ब्यः मदुगु संविधान जूगुलिं झी दक्व सिनं थ्व विषययात वाःचायेकेमाः । थथे विक्रम संवत् नेपाल संवत् नितां मतसे संबिधान दयेकूगुया दुने मचायेक इस्बीय संवत् दुकायेगु खेल जकं मखुला धकाः झी सतर्क मजुसें मगाःगु खनेदु ।
ज्योतिषया ख्यलय् नेपाल संवत् व विक्रम संवत् थ्व निगुलिं तसकं महत्वपूर्ण जू । अले झी नेवाःतय्गु अनेक कर्मत ज्योतिषनाप स्वापू दु । अथे जूगुलिं झीगु कला संस्कृति परम्परा ल्यंका तयेगु खःसा थ्व संवत्या विषयय् झी संवेदनशील जुइ हे माः ।
नेपाल संवत् ला झीगु हे संवत् खः । थुकी छुं प्रश्न चिन्ह हे मदु । तर विक्रम संवत् सुयागु ? थ्व विषयय् धाःसा झीसं अझ यक्व चिन्तन मनन यायेगु ज्या ल्यं हे दनि ।अमृतानन्द वज्राचार्यजुं सक्व बज्रयोगिनी – गुँ बहालय् तयातःगु छ्यं दिपंकर बुद्धयागु खः, कराही व छ्यंनाप विक््रmमादित्य जुजुया छुं नं स्वापू मदु धकाः थःगु च्वसुइ धयादिल ।
दिर्घराज प्रसाईजुं च्वयादीगु विक्रम संवत्’ नां या सफुली ‘साँखुका विजय सिद्धि वज्राचार्यको भनाई छ – बज्रयोगिनी परिसरमा रहेको विक्रमादित्य राजाको टाउकोको जुन सम्मानका साथ पूजा गर्ने परम्परा छ । त्यसको मनन गर्दा बिक््रmम संवत्को प्रणेता तिनै विक्रमादित्य हुन भन्नेमा विश्वास हुन सकिन्छ ।’ धकाः च्वयादीगु दु ।
२०६७ सालय् दिर्घराज प्रसाईजुं थःगु सफुली च्वय् थथे च्वया तःगु खः । झी नेवाःतय् दथुइ हिन्दु धर्म माने याइपिं नं दु । बुद्ध धर्म माने याइपिं नं दु । यलया बालकुमारी परिसरय् छम्ह द्यः दु । व द्यःयात बुद्ध धर्म माने याइपिंसं मञ्जुश्री धाइगु खःसा हिन्दू धर्म माने याइपिंसं सरस्वती द्यः धायेगु चलन दु । वथें तुं व छ्यंयात नं गुलिसिनं दिपंकर बुद्ध धाइगु खःसा गुलिसिनं विक्रमादित्य जुजुया छ्यं धाइ । किंबदन्ती कथं थ्व छ्यं विक्रम केशरी–विक्रमादित्य जुजुया कायया छ्यं खः धयातःगु लूगु दु ।
झीगु नेपालय् अझ स्वनिगलय् गुलि नं जात्रा आदि चले जुया च्वःगु दु, यक्व किंबदन्तीया आधारय् चले जुयाच्वंगु खः । अथे जुयाः झीसं किबदन्तीयात इतिहासया मू धाःंया रुपय् कया च्वंगु दु । किंबदन्तीत प्रमाणित जुइगु कथंया विषयवस्तुत नं थन तथ्यपरक जुइक व्यवस्थित जुयाच्वंगु दु । विक्रम संवत्या विषयय् लिपिबद्ध जुइक दयाच्वंगु किंबदन्तीयात नेवाः भासं नं भाय्हिलाः कथहं च्वया यंके । थुकिं विक्रम संव्त व झी नेवाःया स्वापू अझ स्पष्ट जुइगु आशा याना ।
LEAVE YOUR COMMENTS