नीजि स्कुलयात वयाच्वंगु मार व द्वपं
नेपाःया शिक्षाय् थौंया ईतक थ्यंबलय् तसकं हिउपाः वयेधुंकूगु खँ झीसं वाःचाः । न्हापां मुक्कं दरबार व राणा खलःतय् मस्तय्त जक ब्वंकेगु व लिपा अर्ध सार्वजनिक रुपं न्ह्याःगु दरबार हाईस्कुलया पलिस्था लिपा नेपालय् २००७ सालंनिसें औपचारिक शिक्षा बीगु परम्परा न्ह्याःगु खँ नं झीसं सिउगु हे जुल । नेपाःया औपचारिक शिक्षाया ६७ वर्षे इतिहासयात दुवालाः स्वयेबलय् तसकं तःधंगु थथ्याःक्वथ्याःत हाचां गायाः थनतक थ्यंगु खः धइगु खनेदु ।
गुरुकुलिय शिक्षा पद्धतीं न्ह्याःगु नेपाःया शिक्षाय् सार्वजनिक शिक्षां ताःई योगदान बिइत ताःलात । २००७ सालया क्रान्ति लिपा वःगु शैक्षिक जागरणं क्वथा, क्वथा, सतः सतलय् शिक्षा बिइगु अभियान न्ह्यात । लिपा थुपिं फुक्क स्कुलतय्त सरकारं दुकयाः थम्हं न्ह्याकेगु ज्या जुल । शैक्षिक लहर तब्याना वंगुया हे हुनिं लिपा शिक्षाया जलं सुं नं मस्त बञ्चित जुइम्वाःलेमा धयागु ल्याखं शिक्षायात तब्या यायेगु निंतिं शिक्षा क्षेत्रय् नीजि क्षेत्रयात नं थाय् बीगु ज्या जुल ।
थौं वयाः नीजि क्षेत्रं बियावयाच्वंगु शिक्षा अतिकं च्वन्ह्याना च्वंगु झीसं खनाच्वना ।नेपाःया शिक्षाय् नीजि लगानी न्हियान्हिथं अप्वया वनाच्वंगु लसताया खँ जुल । सार्वजनिक शिक्षा छगू कथं ध्वस्त जुजुं वनाच्वंगु थ्व इलय् यदि नीजि लगानी दुत मवःगु खःसा नेपाःया शिक्षां छु गति काइगु खः व कल्पना तक नं याये फइगु अवस्था मदु । तर अथे धकाः सार्वजनिक शिक्षाय् फुक्कस्यां स्यंका हे च्वन धयागु मखु ।
लिसें नीजि क्षेत्रं बियावयाच्वंगु शिक्षा हे जक नं पूवंगु शिक्षा जुइफयाच्वंगु मदु । सायद, थ्वहे हुनिं जुइफु थौंकन्हय् नेपाःया शिक्षाय् नीजि क्षेत्र माः कि म्वा धयागु बहस न्ह्याःगु दु । छं ई न्ह्यः शिक्षाविद् डा. मनप्रसाद वाग्लें शिक्षाय् नीजि लगानी बन्द यायेमाःगु सः तयेवं तसकं बहसया विषय जूगु दु । नीजि क्षेत्रं बियावयाच्वंगु योगदानयात भ्याःभतिइचा नं कदर मयासे पिब्वःगु उगु सः पक्का हे नं नालाकाये फइमखु ।
छगू कथं थ्व नीजि क्षेत्रया शिक्षायात याःगु अपमान खः धयागु तायेकाः सरोकारवाला पक्षं पत्रकार सम्मेलन यायेगु लिसें सरकारयात ज्ञापनपत्रतकं बिइधंकूगु दु । तर थ्व बारे सरकारया धापू धाःसा थौंतक मवःनि । सार्वजनिक स्कुलत पूर्वाधार दयां नं उचित व्यवस्थापन मजुयाः स्यँस्यं वनाच्वंगु निभाःजः थें छर्लङ्ग दुसा सीमित पूर्वाधारया दुने उचित व्यवस्थापन यानाः ईकथं ल्वयेक शिक्षा बियावयाच्वंगु यथार्थ नं झीसं खनाच्वना ।
थीथी इलय् बीगु प्रशिक्षण, शैक्षिक योग्यताया ल्याखं दक्ष, अनुभवया ल्याखं नं दक्ष जनशक्तिया भण्डार दुसां नं सार्वजनिक स्कुलत थौं लैं सुकूचिउँथें सुकूचिना वनाच्वंगु दु । मेखे अप्वः धयाथें सार्वजनिक स्कुलत राजनैतिक कार्यकर्ता भर्तिकेन्द्रया रुपय् न्ह्यानाच्वंगुया हे उपज थौं सार्वजनिक स्कुलत बुलुहुँ बुलुहुँ न्हना वनाच्वंगु यथार्थ झी न्ह्यःने दु । थुपिं फुक्क खंसां जनता म्हुतुइ पाकां सुयाच्वनेगु बाहेक छुं यानाच्वंगु मदु ।
बरु अखबतं थौंया इलय् हामाजुपिनि आकर्षणया केन्द्र जुयाच्वंगु नीजी स्कुलतय्त ब्वः बियाच्वंगु दु । थौंकन्हय् सार्वजनिक स्कुलया जग्गा मियाः नयेगु, ब्वनामिपिनि थीथीकथंया अभ्यास यायेत माःगु, म्हितेगु, सुथसिया प्रार्थना सभा यायेत माःगु ख्यःत क्वपालाः पसः तयेकेगुयालिसें पार्टी प्यालेसत न्ह्याकेबीगु यानाः विद्यार्थी मस्तय् चकंगु थासय् म्हितेगु निंतिं स्कूलया न्हियान्हिथंया ज्याझ्वःत यायेत माःगु थाय्त तकं मदयेका छ्वयाच्वंगु दु ।
अथेसां जनतां छुं याये मफु । मनंनिसें शिक्षा क्षेत्रय् छुं यायेधकाः थःगु छेँबुँ बह्रःतयाः÷मियाः, थः कलाःया तिसा बह्रः तयाः÷मियाः स्कुल चायेका च्वंपिंत ख्यानाछ्वयेगु ल्याखं ज्या जुयाच्वंगु नेपाःया शिक्षा क्षेत्रया निंतिं दुर्भाग्य जुइफु ।
डा. मनप्रसाद वाग्लें नीजि स्कुलत बन्द यायेमाःगु झिगू कारणत फेसबुक पाखें सार्वजनिक याःगु दु । राज्यया शिक्षानीतिइ हिउपाः हयेगुपाखे कुतः मजुसे शैक्षिक योगदान बियाच्वंगु नीजि क्षेत्रय् पंगः थनेगु कुतः गुलित पाय्छि ? थ्व जनजनया नुगुलय् थनेमाःगु, दनेमाःगु न्ह्यसः खः ।
नीजि क्षेत्रं नेपालीभाषाया महत्व गौण यात धइगु खँ न्ह्यथनातःगु दु । अंग्रेजी भाषाया माध्यमं आखः ब्वंकाः ब्वनामिपिंत देशं पितछ्वयेत उत्प्रेरित यात धइगु खँ दु तर नेपाल सरकारं नीति दयेकाः मचांनिसें मातृभाषां अनिवार्य शिक्षा बिइमाःगु व्यवस्था यानाबिउगु जूसा कानुनं पिहां वनाः सुनां नं अंग्रेजी भासं अनिवार्य शिक्षा बिइमखु जुइ । थौं राज्य स्वयं नीजि स्कुलनाप प्रतिस्पर्धा यायेगु नामय् सार्वजनिक स्कुलय् अंग्रेजी भाय्यात अनिवार्य यायेगु ग्वसाः ग्वयाच्वंगु दु ।
थुकिया अर्थ छु ? शिक्षाय् पञ्चायतकालिन भाषानीति थौं नं कथहं न्ह्याना च्वंगु दनि । शासकवर्गं थौंतक नं भाषिक उदारता क्यनाः मातृभाषां शिक्षा बिइकेगु पलाः मल्ह्वंनि । मातृभाषां शिक्षा बिइकल कि खस नेपाली भाषा न्हनी धयागु ल्याखं गुगु ज्या जुयाच्वन उकिं थौं स्वयम् खस नेपाली भाषा संकटय् लानावंगु दु । गथे मातृभाषायात खसभासं क्वत्यला यंकल अथेहे थौं खस नेपाली भाषायात अंग्रेजी भासं क्वत्यला यंकल ।
थुकी राज्य दोषी कि नीजि स्कुल दोषी ? थौं थज्याःगु तक नं परिस्थिति ब्वलन कि नेपाःया सभ्यता ब्वनेत नेपाः दुने अंग्रेजी भासं ब्वनेमाः । थुकियात करेक्सन यायेगु राज्यया दायित्व मखुला ? नेपाःया संस्कृति, भूगोल, परम्परा थुइकेत थःगु भाषं मखु अंग्रेजी वा मेगु भाषं थुइके माःसा, ब्वनेमाःसा राष्ट्रभक्त वा देशभक्त जनता गनं लुइके फइ ? नीजि स्कुलय् विसंगति पनेगु राज्यया दायित्व खः तर अखबतं राज्य चले यानाच्वंपिं नेता, कर्मचारी स्वयम् थः मस्तय्त अंग्रेजीं ब्वंकेया निंतिं नीजि स्कुलय् ब्वंकेत लालायित जुइसा थुकिया दोषी सु ?
अले मनप्रसाद वाग्लें राज्ययात नीति, कानुन दयेकेत दबाब बिइ मालं नीजि स्कुल बन्द यायेत सुझाव बी ल्वःला ? थ्वला थः न्हासं न्हि वयेवं हुयाछ्वयेगु पलेसा न्हाय् हे चधंक पालाछ्वयेगु खँ थें जुल । थौंकन्हय् नीजि स्कुलया शुल्कया विषयस तसकं ततःधंगु बहस जुइ विरोध जुइ । खतुं देशय् निगू कथं नागरिक दयेमजिउ, तर जब राज्य थम्हं सार्वजनिक स्कुलयात गुबलय्तक माक्व बजेट फ्यानाः च्वन्ह्याके फइमखु थज्याःगु परिस्थिति ब्वलनाच्वनी ।
यदि निगू कथंया नागरिक दयेमज्यूसा जनतां सार्वजनिक स्कूलय् ब्वनेगु वातावरण ब्वलंके माःगु मखुला ? राज्यं थःगुपाखें न्ह्याका वयाच्वंगु ब्वनेकुथियात च्वन्ह्याकेगु हे समाजय् छगू कथंया नागरिक तयार यायेत लँपु चूलाइगु खः । तर थ्व ई गुबलय् वइ ? शिक्षा फुक्क नागरिकया नैसर्गिक अधिकार खः । तर छु झीसं व अधिकार कायेफयाच्वंगु दु ला ? मदु । अथे खःसा नीजि स्कुलं म्हयाच्वंगु शुल्कया विरोध छाय् ? नीजि स्कुलया विरोध छाय् ?
नीजि स्कुलतसें थः नसें मनसें चांन्हिं मधासें थम्हं जिम्मा कयातःपिं मस्तय्त माःकथं शिक्षा बियावयाच्वंगु दुु तर शुल्कया हे खँय्जक छाय् विवाद ? खः छगू निगू स्कुलं अनियमितता यानावयाच्वंगु जुइफु तर फुक्कसितं छगः हे कसिइ तयाः लनेगु यानावयाच्वन, थ्व पाय्छि मखु । यदि स्कुलतसें अनियमितता यानावयाच्वंगु खःसा अनुगमन यायेमाल, कारवाही यायेमाल । तर शुल्क म्हःथें सुविधा बियाच्वंगु स्कुलतय्त इमिगु योगदानयात कदर यासें राज्यं हनेमाः थ्व खँयात सकस्यां थुइकेमाः ।
शुल्क अप्वयेक काःगु हे हुनिं नीजि स्कुल बन्द यायेमाःगु तर्क छुं कथं नं पाय्छि मखु । नीजि स्कुलया शुल्क वृद्धियात विरोध यायेगु स्वयां नं वं बियाच्वंगु सुविधायात उपभोग यायेगु ल्याखं थःगु हैसियत कथंया स्कुल ल्ययेगु हे झीगु बुद्धिमानी जुइ नकि बन्द यायेगु ।
LEAVE YOUR COMMENTS