इलय् बुद्धि मवल कि जुइगु दुःख
छगू इलय् बोधिसत्व जंगलया वृक्ष देवता जुयाः जन्म जुल । बोधिसत्वया जंगलय् स्वयां भचा जक तापाक मेगु जंगल दु । अन मेम्ह हे वृक्ष देवता च्वनाच्वन । अन छम्ह सिंह व छम्ह धुँ नं च्वनाच्वन । सिंह व धुँ खनाः अन सुनानं बुँज्या मयाः । सिमा पाः वये तकं ग्याः । जंगलय् दुहां वये सकलें ग्याः । उगु जंगलया लँपु लिनाः तकं सुं मवं । सिंह व धुँया नसा जंगलया प्राणी हे जुल । जंगली प्राणी स्यानाः नयाः क्वँय् उखें थुखें लानाच्वनी ।
थाय्थासय् धुँ व सिंहया पलाःख्वाँय् जक । उमिसं ल्यंकूगु क्वँय् ध्वगिना वन । थुकिं जंगलय् नँ वल । छन्हु अनया वृक्ष देवतां धुँ व सिंहयात अनं बिसिके छ्वयेगु बिचाः यात । वं थःगु नुगःखँ बोधिसत्वयात कन । बोधिसत्वं धाल—पासा, थुपिं निम्हेसिया कारणं झीगु छेँ सुरक्षित जुयाच्वंगु दु । उमित बिसिके छ्वयेवं झीगु छेँ नं नष्ट जुइ । धुँ व सिंहया पलाःख्वाँय् खनाः मनूत जंगलय् दुहां मवःगु खः । मनू दुहां वल कि सिमा पाली । बुँ दयेकी । छेँ दयेकी ।
तर वृक्ष देवतां बोधिसत्वया खँ मन्यं। छन्हु वं भैरवया रुप क्यनाः धुँ व सिंहयात ख्याना छ्वत । उपिं वनेवं इमिगु पलाःख्वाँय् नं तनावन । जंगलया न्ह्यःने जुइपिं मनूतय्सं धुँ सिंहया पलाःख्वाँय् मखन । अनंलि धुँ सिंह जंगलय् मदुगु भान जुल । न्हापां मनूतय्सं जंगलया छगू ब्वया सिमा पाल । अन बुँज्या यात । अनंलि बुलुहुँ बुलुहुँ जंगलय् दुहां वनेगु यात । थ्व सकतां ज्याखँ स्वयाच्वंम्ह वृक्ष देवता नं ग्यात । वं थम्हं गल्ती यानागु महसुस यात ।
अले बृक्ष देवता बोधिसत्वयाथाय् वन । वं सिंह व धुँयात हाकनं जंगलय् हयेमाःगु खँ कन । बोधिसत्वं सिंह व धुँ च्वनाच्वंगु मेगु जंगल क्यना बिल । मूर्खम्ह बृक्ष देवता सिंह व धुँ च्वनाच्वंगु जंगलय् वन । वं थुकथं बिन्ति यात—‘अय् धुँ वा नु हाकनं महावनय् वने नु । धुँ मदुगु जंगल मनुखं फोरे मयायेमा । धुँ नं वन मदयेकाः च्वने म्वाःलेमा ।’थुकथं विन्तिभाव यातं नं सिंह व धुँ हानं लिहां वनेत माने मजू । उपिं मदयेवं जंगलय् सिमा पालेगु ज्या झन् अप्वल ।
मनूतय्सं छचालं सिमा पालाः बुँज्या याना हल ।थुकथंया खँ बौद्ध ग्रन्थ जातकय् न्ह्यथना तःगु दु । जातक तथागत बुद्धया न्हापाया जीवनी खः । थ्व ब्यग्ध जातक (जातक २७२) दुने दुथ्याकातःगु दु । थुगु जातकया खँ झीगु थौंया परिवेश व परिस्थितिनाप नं ज्वःलाः । अझ थौंया नेवाःतय्गु स्थितिनाप झन ज्वःलाः । थुगु जातक बाखंयात झी नेवाःतय्सं निगू कथं स्वाकाः स्वयेमाः । नेवाःत नेपाः देय्या आदिवासी । थःगु हे बिस्कं म्हसीका दुपिं ।
तर नेवाःतय्सं थः सु व कतः सु धइगु थुइके मफुत । शत्रु व मित्र म्हसीके मफुत । उकिं मल्लकालय् जुजु जुयां नं पृथ्वीनारायण शाहया चाल थुइका काये मफुत । वनाप त्वाय् चिन । व नापं थःत फाइदा दु थें तायेकल । तर छुं दँ लिपा पृथ्वीनारायणं मल्ल जुजुयात त्याकल । नेवाःत राज्यं च्यूत जुल । गथे जातकय् मूर्खम्ह वृक्ष देवतां थःगु फाइदा जुयाच्वंगु थुइके मफुगु खः अथेहे थन नेवाःतय्सं नं थःगु फाइदा म्हसीके मफुत । अनं वइगु असुरक्षाया आभास याये मफुत । दूरदर्शी जुइ मफुत ।
दीर्घकालया सोच मंत । भिं मभिं व खः मखु निर्णय याये मफुत । पलखया खँ लिधंसा काल । थःत घात जुइगु वाःमचाल ।
खय्त ला स्वनिगः नेपाः नामं म्हसिउ । थन मुक्कं नेवाःत जक च्वनीगु थाय् । न्हापा गैर नेवाःत माले हे थाकु धाइ । छम्ह निम्ह यायां थन उमि बस्ती बुलुहुँ ब्वलंगु खः । थन भय मखन । भयया कारणं हरेक प्राणी लिचिलीगु खः । भय मदुम्ह थन सुं दइ मखु । जातकय् नं सिंह व धुँया भय सकसिकें दु । उकिं सुं नं मनुखं जंगलय् पलाः मतः ।
जंगलया थाय्थासय् सिंह व धुँया पलाःख्वाँय् जक । तर जब सिंह व धुँया पलाःख्वाँय् मंत, मनू दुहां वल । बुँज्या यात । सिमा पाल । स्वनिगःया स्थिति नं थांै थथे हे जुल । आदिवासी नेवाःत सोझा । सुयातं घात मयाइपिं । उकिं उपिंपाखें सुयातं भय मवल । भय मदयेवं निम्ह प्यम्ह यायां दुहां वइपिं अप्वल । अनंलि थः छेँजःपिं जहानपिं नापं वस्ती दयेकल । थांै वयाः आदिवासीया जीवन हे संकटय् लात ।
वृक्ष देवता धाःकथं जंगलया प्रतिनिधित्व याइपिं सिमात खः । अन द्वलंद्वः सिमात दु । तर प्रतिनिधित्व याइम्ह मुख्यम्ह सिमाया दूरदर्शिता मंत । थुकिं यानाः मेमेगु सिमात पायेका च्वने माल । बृक्ष देवतां गलत बिचाः यात । मखुगु लँपू लित । सकसितं भिं जुइगु लँपू म्हसीके मफुत । उकिं जंगलया अस्तित्व हे संकटय् लात । थुकथंया परिस्थिति नेवाःतय् दथुइ नं ब्वलंगु खः । नेतृत्व याइपिं नेवाःत इलय् दूरदर्शी जुइ मफुत । थःगु पद कथं ज्याखँ याये मफुत ।
थुकि यानाः नं थौं अस्तित्व हे संकटय् लाःगु दु । खय्त ला थौं नेवाःत न्ह्यलं चाः थें नं जुल । तर लिबाये धुंकल । थुकिया लागिं अझ ई काइगु स्वाभाविक हे खः । वृक्ष देवतां नं ई लिपा जक थःगु गल्ती वाः चायेकल । सिंह व धुँयात पितिनाः वृक्ष देवतां तःधंगु ज्याखँ याः थें तायेकल । थः त्याःगु भान यात । तर वपाखें थःत जुयाच्वंगु फाइदायात थुइके मफुत । थौं थनया शासक व ब्यवस्थां नं थुकथंया ज्या यानाच्वंगु दु । थन नेवाःतय्त बिस्थापित यायेगु योजना दयेकाच्वन ।
बुलुहुँ बिस्थापित नं जुयाच्वन । तर स्वनिगःया म्हसीका धइगु हे नेवाःत खः । नेवाः म्हसीका खः । नेवाःतय्गु तजिलजि व संस्कृति खः । नेवाः जातिया धर्म, कला व भेषभूषां हलिंन्यंकं नेपाःया नां दयाच्वंगु दु । थुकिया भाय् व लिपिया कारणं नेपाःया अस्तित्व म्वानाच्वंगु दु । नेपाः नेपाः कथं दनाच्वंगु दु । थुगु यथार्थयात थौं सकसिनं थुइकेमाःगु दु । आदिवासी जनजातिया अस्तित्व ल्यंकेगु धइगु नं देय्या अस्तित्व ल्यंकेगु खः ।
थुगु खँ थुइके मफुत कि कन्हय् देय्या अस्तित्व नं संकटय् लायेफु । उकिं जातकय् बोधिसत्वं धयातःगु दु—‘गुम्ह पासायागु संसर्गं कल्याण नाश जुइगु खः । नाश जुइ न्ह्यः हे पण्डितं उकियात थःगु मिखायात थें तुं रक्षा यायेमाः । गुम्ह पासालिसे संसर्ग याःगु कारणं कल्याण धर्म बढे जुइगु खः । पण्डितं दक्व ज्याखँय् वलिसे थथेंज्याःगु ब्यवहार यायेमाः ।
LEAVE YOUR COMMENTS